هر چیزی نیاز به نگهداری و مراقبت دارد البته اگر آن چیز برای ما ارزشی نداشته باشد معمولا به آن بی‌توجهی می‌کنیم و در گوشه‌ای به حال خود می‌گذاریم. به نظر شما کتاب‌ها نیاز به مراقبت دارند یا لازم نیست برای نگهداری از آن‌ها زمان صرف کنیم؟
کتاب‌ها جزو اشیایی هستند که به مراقبت چندانی نیاز ندارند اما ممکن است در گذر زمان آسیب بینند. به ویژه زمانی که یک کتاب را بسیار دوست داریم یا آن کتاب قدیمی و باارزش است، این مراقبت باید بهتر و بیشتر انجام شود.
در ادامه این مطلب از مجله فروشگاه اینترنتی لوازم تحریر فانتزی مستربوک می‌خواهیم به موضوع اصول نگهداری از کتاب بپردازیم. خواندن این مقاله را به همه کسانی که اهل مطالعه هستند و کتاب‌های زیادی دارند پیشنهاد می‌کنیم.
اهمیت نگهداری از کتاب
نگهداری از کتاب ها موضوعی نه چندان مهم برای بیشتر انسان‌ها است اما اگر کمی دقت کنیم متوجه می‌شویم که مراقبت از اشیای باارزش یکی از مهم‌ترین کارهای هر فردی به شمار می‌رود. فرض کنید یک گیاه را کاشته‌اید و آن را به حال خود گذاشته‌اید. چه اتفاقی می‌افتد؟ بله. آن گیاه پژمرده و خشک میشود. حالا همین مثال را درباره کتاب‌ها بازسازی کنید. چرا مراقبت از کتاب‌ها در نگاه نخست آن قدرها مهم جلوه نمی‌کند؟
در پاسخ به سوال قبل می‌توان این طور گفت که کتاب‌ها عمر طولانی نسبت به گیاهان دارند و برای باقی ماندن در قفسه به مراقبت‌های زیادی نیاز ندارند اما در بلندمدت بسیار آسیب‌پذیر هستند و ممکن است پوسیده شوند.
برای جلوگیری از پوسیدگی، زرد شدن، خوردگی، پودر شدن و مواردی از این قبیل، باید از کتاب‌های خود مراقبت کنیم. اگر بتوانیم شیوه‌ها و نحوه نگهداری از کتاب‌ها را به درستی انجام دهیم، کتاب‌های ما عمر بیشتری پیدا می‌کنند و نسل‌های بعدی هم از آن‌ها استفاده خواهند کرد. شاید هدیه دادن یک کتاب قدیمی و باارزش یک انتخاب هیجان‌انگیز به نظر رسد.
مقاله پیشنهادی به شما: ضدعفونی کتاب، ضد عفونی دوستی ماندگار
چه کتاب‌هایی به مواظبت بیشتری احتیاج دارند؟
کتاب‌های باارزش در رتبه نخست مراقبت و نگهداری از کتاب‌ها جای می‌گیرند. اگر کتابی را بسیار دوست داشته باشیم و برای ما ارزشمند باشد، حساسیت بیشتری نشان می‌دهیم و سعی می‌کنیم هنگام مطالعه آن با دقت بیشتری رفتار کنیم.
کتاب‌هایی که بیش از سایر کتاب ها نیاز به مراقبت دارند، کتاب‌های قدیمی هستند. کتاب‌های قدیمی با توجه به قدمت خود، پایداری مواد سازنده خود را از دست داده‌اند و سست هستند. به این ترتیب هنگام مطالعه نباید با عجله ورق زد یا کتاب را تا انتها و به صورت ۱۸۰ درجه باز کرد.
اگر می‌خواهید عمر کتاب‌های قدیمی افزایش یابد یا حداقل کم نشود، بهتر است بیش از گذشته مراقب باشید. برای مثال آن‌ها را در دسترس کودکان قرار ندهید و در جایی دور از مسیر باد و گرد و غبار قرار دهید. اگر این اصول را رعایت کنید، کتاب‌های بسیار باارزشی را به آیندگان هدیه خواهید داد. محتوای کتاب‌های قدیمی می‌تواند بسیار کمک‌کننده و البته آموزنده باشد.
کتاب‌های دیگری نیز وجود دارند که لازم است از آن‌ها مراقبت کنیم. یکی از این نوع کتاب‌ها، کتابی است که تنها یک نسخه از آن وجود دارد. در این حالت کار ما هنگام نگهداری آن کتاب دشوارتر میشود. اولین کاری که باید در نگهداری و مراقبت کتاب انجام دهید، تهیه نسخه‌ای دیگر از آن است. نباید مطالب ارزشمند آن کتاب تنها در یک نسخه باقی ماند و در صورت آسیب‌دیدگی دیگر به محتوای آن دسترسی نداشت.
نکته: کتاب‌های بسیار قدیمی علاوه بر مراقبت نیاز به ترمیم دارند. بهتر است در این باره با افراد متخصص مشورت کنید.
یکی دیگر از مواردی که باید اصول نگهداری از کتاب را در آن اجرا کرد، کتاب‌های مقدس و الهی است. برای مثال مراقبت از کتاب قرآن برای ما مسلمان‌ها بسیار حائز اهمیت است. باید آن را تمیز و پاکیزه نگه داریم و در مکان‌های بلند جای دهیم. نباید هنگام خوردن و نوشیدن مواد غذایی قرآن بخوانیم. این کار علاوه بر بی‌احترامی، موجب کثیف شدن صفحات آن میشود.
در این بخش گفتیم که چه کتاب‌هایی به مراقبت بیشتری نیاز دارند. در ادامه به معرفی روش‌های نگهداری از کتاب‌ها خواهیم پرداخت.
چطور از کتاب‌ها مراقبت کنیم؟
شاید کارهای ساده‌ای که هیچ گاه به آن‌ها توجه نمی‌کنیم باعث آسیب زدن به کتاب شوند. برای مثال:
- اگر به دست‌های خود کرم زده‌اید یا آن‌ها را نشسته‌اید، به کتاب‌ها دست نزنید. این کار باعث میشود تا صفحات کتاب کثیف شوند. چرب، چرک یا آلوده بودن دست‌ها یکی از بدترین آسیب‌ها را به کتاب‌ها وارد می‌کند چرا که در گذر زمان صفحات کتاب زشت خواهند شد و البته باعث پارگی یا آسیب‌دیدگی آن‌ها می‌شوند.
- هرگز صفحات را با آب دهان خود ورق نزنید. این کار موجب خمیدگی و پارگی صفحات کتاب میشود. شما می‌توانید از روش‌های دیگری استفاده کنید. برای این کار ما استفاده از وسیله‌ای به نام «جداکننده صفحات کتاب» یا بوک مارک استفاده کنید. همچنین با این وسیله می‌توانید مکانی را که قبلا از آن جا نخوانده‌اید، مشخص کنید و علامت زنید.
- برای جلوگیری از پریدگی رنگ کتاب‌ها به ویژه جلد آن‌ها، کتاب‌ها را زیر نور آفتاب قرار ندهید. این کار در مدت بسیار کوتاهی به کتاب‌های شما آسیب می‌زند.
- هنگام مطالعه در مکانی با نور مناسب و تمیز کتاب بخوانید. خواندن کتاب‌ها در محیط‌های آلوده مانند محیط‌های باز شهری که دود و گرد و غبار در آن پرسه می‌زنند یا آشپزخانه‌ها که مواد غذایی بسیاری در آن وجود دارند توصیه نمی‌شود. مطالعه در مکان‌هایی که رطوب بالایی دارند مانند استخرها، ساحل‌ها یا محیط‌های برفی مثل کوهستان‌ها هم توصیه نمی‌شود.
- هرگز کتاب‌ها را در دسترس کودکان قرار ندهید. بچه‌ها مهارت کافی را در حفاظت از کتاب‌ها کسب نکرده‌اند و همین موضوع باعث آسیب‌دیدگی شدید کتاب‌ها میشود. بارها دیده‌ایم که در کتاب‌های باارزش و مهم، رد نقاشی و رنگ‌آمیزی کودکان در آن دیده میشود.
- در ادامه نکته قبلی بهتر است بگوییم که کتاب‌ها را دور از دسترس حیوانات هم قرار دهید. حیواناتی مانند پرندگان به خوردن و جویدن کتاب‌ها عادت دارند. گربه یا سگ نیز کاغذ را پاره یا مچاله خواهد کرد. برای جلوگیری از این اتفاق‌ها، کتاب‌ها را در مکانی مناسب قرار دهید. کمی جلوتر درباره مکان مناسب نگهداری کتاب‌ها با شما صحبت خواهیم کرد.
- یکی از کارهایی که بسیار بین کتابخوان‌ها رایج است، تا کردن یا لوله کردن کتاب است. هرگز این کار را نکنید. لوله کردن یا تا کردن کتاب آسیب بسیار شدیدی به آن وارد می‌کند که باعث میشود یک کتاب نو در عرض یک بار مطالعه مانند یک کتاب کهنه و خراب به نظر رسد.
- برای علامت‌گذاری مکانی که از آن مطالعه نکرده‌اید از اشیای ضخیم استفاده نکنید. بسیاری از خودکار یا مداد برای این کار استفاده می‌کنند. در نتیجه صفحات کتاب از هم فاصله می‌گیرند و این کار در آینده باعث جدا شدن و پارگی صفحه‌ها میشود.
- اگر احساس می‌کنید که نیاز به یادداشت و نوت‌برداری دارید، در کتاب‌های باارزش چیزی ننویسید. برای این کار یک دفترچه مجزا داشته باشید و هرچیزی را که می‌خواهید در آن بنویسید. حاشیه‌نویسی و خط کشیدن داخل کتاب در گذر زمان باعث مالیدگی زغال مداد یا جوهر خودکار میشود و چهره کتاب را زشت و آلوده می‌کند.
یکی از مهم‌ترین اصول نگهداری کتاب نحوه چینش و محل نگهداری آن است. برای مراقبت از هر کتابی لازم است تا آن را در مکانی مناسب گذاریم. چیزی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
محل نگهداری کتاب‌ها
کتاب‌ها مکان خاصی برای نگهداری ندارند اما اگر تعداد کتاب‌های شما زیاد باشد، بهتر است از کتابخانه استفاده کنید. البته قرار نیست هر کتابخانه‌ای را استفاده کنیم و آن را در هر جایی که توانستیم قرار دهیم. بلکه باید مکان درست و مناسبی را انتخاب کنیم.
شیوه چینش عمودی کتاب‌ها در قفسه یا کتابخانه بهترین روش ممکن است. در این حالت کتاب‌ها آسیب نمی‌بینند و شما قادر خواهید بود تا اطلاعات و اسم کتاب را از کنار آن بخوانید و به این روش کتاب مورد نظر خود را سریع بیابید.
سعی کنید کتاب‌ها را طوری بچینید که به آن‌ها فشار نیاید یا بین آن‌ها فاصله زیادی نباشد. کتاب‌ها در صورت وارد شدن فشار زیاد آسیب می‌بینند و اگر فاصله زیاد باشد روی هم می‌افتند.
چیدن کتاب‌ها بر اساس یک عامل مشخص، یک موضوع متغیر و دلخواه است که می‌تواند توسط شما معین شود اما اگر کتاب‌های زیادی ندارید پیشنهاد ما چینش بر اساس «اندازه و قطر کتاب» است.
محل کتابخانه باید از تابش مستقیم نور آفتاب دور باشد و در مسیر باد و گرد و غبار قرار نگیرد. همچنین بهتر است در مکانی خلوت و آرام مطالعه کنید، در نتیجه نصب کتابخانه در چنین مکان‌هایی توصیه میشود. قرار دادن قفسه‌ها در مکان‌های پررفت‌و‌آمد چندان مناسب نیست.
سخن نهایی
کتاب‌ها یار تنهایی و همیشگی ما هستند و ما به عنوان دوست باید از آن‌ها حمایت و مراقبت کنیم. تمام چیزهای باارزش توسط افراد محافظت می‌شوند اما بسیاری به کتاب‌ها بی‌توجهی می‌کنند. اگر این بی‌توجهی ادامه پیدا کند، کتاب‌ها آسیب می‌بینند و دیگر جبران آن خسارت سخت خواهد بود.
- همچنین گفتیم که برای صرفه‌جویی در مصرف کاغذ یادگیری روش‌های مراقبت و نگهداری از کتاب مهم است.
- به نظر شما بی‌توجهی به اصول نگهداری از کتاب ها چه آثار مخرب دیگری می‌تواند بر طبیعت داشته باشد؟
- آیا مراقبت از کتاب‌ها کاری پرزحمت است یا می‌توان با صرف کمی حوصله و زمان، نگهداری از کتاب ها را به خوبی انجام داد؟
- شما چه راه‌های دیگری را برای مراقبت از کتاب ها به کاربران هنری فرهنگی مستر بوک پیشنهاد می‌کنید؟
عاااالی بود واقعا دستتون درد نکنه تیم قوی و جذاب مستربببببوک
زنده باشید سپاس از همراهی همیشگی شما
چقدر از خوندن این مقاله لذت بردم و برام مفید بود
خداروشکر همه این موارد رو رعایت میکنم
خوشحالیم که براتون مفید باشه، الهی شکر
جالب بود
مرسی از همراهی شما 🙂
اگه کتاب ها رو به صورت افقی بچینیم کتاب خراب میشه؟
سلام عزیز
وقتتون بخیر درصورتی که از قسمت ااتصال صفحات چیده بشه مشکلی پیش نمیاد